به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، سال 1403 اتفاقات مختلفی در جهان ادبیات در دنیا رخ داد، اما مهمترین این اتفاقات حول محوز فلسطین و جنگ اسرائیل و غزه بود، اگرچه از سال‌ها پیش نویسندگان و نخبگان ادبی جهان نسبت به مسئله فلسطین حساس شده و واکنش‌های مختلفی را در سراسر جهان از خود نشان داده بودند، اما اوج این واکنش‌ها را می‌توان در فاصله سال 2024 تا 2025 و در سال 1403 شمسی دید.
پس از اعلام حمایت نمایشگاه فرانکفورت از اسرائیل و انتقاد نویسندگان و ناشران به این حرکت، شاید بتوان گفت مهمترین اتفاقی که در این بازه زمانی با موضوع حمایت از فلسطین رقم خورد، شکل‌گیری بزرگترین تحریم تاریخی اسرائیل بود، تحریمی که ابتدا توسط یک‌هزار نویسنده مطرح جهانی و برگزیدگان جوایز نوبل، پولیترز و بوکر کلید زده شد و بعد از آن با پیوستن بیش از 7 هزار نویسنده مطرح جهان، به بزرگترین تحریم تاریخی ـ فرهنگی علیه اسرائیل بدل شد.
امضا کنندگان این تحریم متعهد شده‌اند که با کلیه مؤسسات فرهنگی، ناشران، جشنواره‌ها یا انتشاراتی که در نقض حقوق فلسطینی‌ها همدست هستند، همکاری نکنند.
در سال‌های اخیر، تعدادی فزاینده از نویسندگان و هنرمندان تصمیم گرفته‌اند که اعتراض خود را علیه اسرائیل، به‌ویژه در پرتو درگیری‌های مداوم در منطقه، ابراز کنند، در مجموع جامعه بین‌المللی شاهد افزایش تحریم‌های فرهنگی و هنری به‌عنوان شکلی از اعتراض نسبت به جنایت‌های رژیم اشغالگر اسرائیل بوده است.
بسیاری از نویسندگان، شاعران و نمایشنامه‌نویسان برجسته در نامه‌ها و کمپین‌هایی شرکت کرده‌اند که خواستار توقف اقدامات نظامی اسرائیل هستند، آنها استدلال می‌کنند که این اقدامات منجر به نقض گسترده حقوق بشر علیه مردم فلسطین شده است. هدف این نویسندگان با استفاده از نفوذ خود، افزایش آگاهی و تشویق به گفت‌وگو درباره جنایت‌هایی است که اسرائیل بر سر مردم غزه آورده است.
این جنبش اعتراضی میان نویسندگان تنها به بیانیه‌های سیاسی محدود نمی‌شود؛ بلکه بر اهمیت هنر به‌عنوان ابزاری برای تغییر اجتماعی نیز تأکید می‌کند. بسیاری از هنرمندان معتقدند که کارشان می‌تواند تفکر را برانگیزد و همدلی را الهام بخشد، و در نتیجه درکی عمیق‌تر از مبارزات جوامع حاشیه‌نشین ایجاد کند. مشارکت نویسندگان در این اعتراضات نشان میدهد که چگونه ادبیات و هنر می‌توانند با فعالیتهای اجتماعی تلاقی پیدا کنند.
انتقاد به حامیان مالی جایزه ادبی گیلر
تصمیم به اعتراض علیه اسرائیل بدون جنجال نبوده است، برای نمونه ماجرایی که برای جایزه ادبی گیلر پیش آمد از همین دست بود، اعتراضات گسترده، به جایزه ادبی گیلر کانادا، بیش از یک سال ادامه داشت، معترضان دو بار مراسم جایزه گیلر را در نوامبر 2023 بر سر این بانک که در آن زمان بزرگترین سرمایه‌گذار بین‌المللی در شرکت اسلحه‌سازی اسرائیلی بود، قطع کردند، از آن زمان این شرکت تابعه سهام خود را کاهش داده است، بیش از 1800 نویسنده، از جمله برنده سال 2023 سارا برنشتاین، نامه‌ای سرگشاده را در حمایت از معترضان امضا کردند.
در ژوئیه 2024، بیش از 30 نویسنده که واجد شرایط دریافت جایزه بودند، آثار خود را از بررسی انصراف دادند، تا اینکه اعتراضات سرانجام منجر به قطع همکاری این بانک با جایزه گیلر شد، در نهایت پس از یک سال و نیم، اعتراضات ماه گذشته، این جایزه اعلام کرد که همکاری خود را با بانک اسکوشیا (حامی مالی اصلی‌اش) قطع کرده است.
بنیاد گیلر که ثروتمندترین جایزه داستانی کانادا را مدیریت می‌کند، اعلام کرد که رابطه 20ساله آن با بانک اسکوشیا دوشنبه به پایان رسید، اما سازمان‌دهندگان کمپین بدون سلاح در هنر می‌گویند تحریم این نهاد ادبی ادامه خواهد داشت.
مایکل دیفورج، سازمان‌دهنده این کمپین‌ها در بیانیه‌ای اعلام کرد: بایکوت تا زمانی که گیلر بنیاد آزریل (Azrieli) و کتاب‌های نیلی (Indigo Books)، دو بنیاد اسرائیلی را به‌عنوان حامیان مالی خود حفظ کند، ادامه دارد، چرا که این دو نهاد ظلم مداوم به فلسطینی‌ها و سکوت آزادی بیان در کانادا را تأمین مالی می‌کنند.
انگیزه اعتراضات علیه کتابفروشی‌های زنجیره‌ای کانادایی نیلی، روابط هدر رایسمن، مدیرعامل آن با بنیاد «برای سربازان تنها» بوده است. این مؤسسه به اعضای سابق ارتش اسرائیل که خانواده‌ای در اسرائیل ندارند، بورسیه تحصیلی میدهد. بنیاد «آزریل» Azrieli نیز بزرگترین شرکت سهامی عام اسرائیل است.
اما این اتفاق میان نویسندگان و برندگان این جایزه نیز واکنش‌هایی را در بر داشته است، نور ناگا که در سال 2022 برای رمان «اگر یک مصری نمی‌تواند انگلیسی صحبت کند» در فهرست نهایی این جایزه قرار گرفت، می‌گوید که ای‌کاش این‌قدر طول نمی‌کشید تا جایزه گیلر روابط خود را با اسکوشیا قطع کند.
نامه‌ای که 7هزار نویسنده مطرح جهان آن را امضا کردند
در مقابل، بیش از 1000 فرد برجسته از دنیای ادبیات و سرگرمی نامه‌ای را امضا کرده‌اند که در آن خواستار تحریم نهادهای فرهنگی اسرائیل محکوم شده است، این پاسخ در پی نامه‌ای بود که توسط جشنواره ادبیات فلسطین سازمان‌دهی شده بود و شامل نویسندگان برجسته‌ای مانند سالی رونی بود که متعهد شدند با ناشران و نهادهای اسرائیلی که در اقدامات علیه حقوق فلسطینی‌ها مشارکت دارند، همکاری نکنند، ماهیت تفرقه‌انگیز این موضوع باعث واکنش‌های شدید و گفتمان در جامعه نویسندگان در مورد پیامدهای چنین تحریم‌هایی شده است.
نویسندگان، شاعران، بازیگران و چهره‌های فرهنگی و هنری بسیاری سال‌هاست که در انتقاد به سیاست‌های غرب و جنایت‌های اسرائیل در فلسطین، فعالیت می‌کنند، پس از «طوفان الاقصی» و آشکارتر شدن چهره صهیونیست‌ها در جهان، حملات وحشیانه رژیم صهیونیستی و کشتار زنان و کودکان بی‌گناه غزه فریاد اعتراض بسیاری از دیگر چهره‌های مشهور جهانی را نیز بلند کرده است.
توقف مراسم انجمن قلم آمریکا
اما یکی دیگر از این دست اقدامات، توقف مراسم انجمن قلم آمریکا در اردیبهشت ماه بود، از زمان شروع جنگ در غزه، نویسندگان وابسته به انجمن قلم آمریکا (PEN) بارها این سازمان را برای حمایت از اسرائیل و کم‌اهمیت جلوه دادن جنایاتی که علیه نویسندگان و روزنامه‌نگاران فلسطینی انجام داده است، محکوم کرده‌اند.
اکنون انجمن قلم آمریکا که با نارضایتی گسترده‌ای از واکنش‌ها علیه خود روبه‌رو شده است، مراسم اهدای جوایز سالانه خود را لغو کرد، ده‌ها نامزد از این رویداد پیش از این لغو، انصراف داده بودند.
«پن» یک سازمان ادبی است که از آزادی بیان حمایت می‌کند، هر سال صدها هزار دلار جایزه اهدا می‌کند که جایزه 75هزاردلاری جین استاین برای بهترین کتاب از جمله آن‌هاست؛ اما با انصراف 9 نویسنده از 10 فینالیست این جایزه و انصراف نامزدهای دیگری از بخش‌های مختلف از ترجمه گرفته تا بهترین کتاب اول، برگزاری مراسم که قرار بود اردیبهشت ماه در تالار شهر منهتن شکل بگیرد، غیرقابل اجرا بود.
از زمان آغاز جنگ در اکتبر سال گذشته، نویسندگان وابسته به انجمن قلم بارها این سازمان را به‌اتهام حمایت از اسرائیل و کم‌اهمیت جلوه دادن جنایات علیه نویسندگان و روزنامه‌نگاران فلسطینی محکوم کرده‌اند. در نامه سرگشاده‌ای که نائومی کلاین و لوری مور از امضاکنندگان آن بودند، امضاکنندگان از «پن» برای بسیج نکردن «هیچ حمایت هماهنگ اساسی» از مردم فلسطینی و پافشاری نکردن بر مأموریت خود که «رد کردن همه نفرت‌ها و حمایت از آرمان‌های بشری برای زندگی در صلح و برابری» است، انتقاد کردند.
انجمن قلم بارها خواستار آتش‌بس در غزه شده و به ایجاد صندوق اضطراری 100هزاردلاری برای نویسندگان فلسطینی کمک کرده است، اما اعضای آن این اقدامات را در برابر نسل‌کشی رژیم صهیونیستی کافی نمی‌دانستند.
رویکرد ضداسرائیلی نویسندگان و فعالان فرهنگی در غرب، امر تازه‌ای نیست، هرچند این واقعه، هم‌صدایی آنها را در جهان طنین‌انداز کرده و امضای بیانیه‌ها و پیوستن به کمپین‌های مختلف صدای رساتری از این دست از رویکردها را در جهان غرب به نمایش گذاشته است،
رویکردی که آغاز شده، راهی پرپیچ‌وخم را طی کرده است، نویسندگانی که اولین قدم‌ها را در این راه برداشته‌اند، با برچسب‌های مختلفی از جامعه غرب و به‌ویژه مجامع صهیونیستی مواجه شدند، اما این تازه آغاز راه است و حرکت نخبگانی در این مسیر قطعاً تأثیرگذار است.
انتهای پیام/+
